Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία: Όταν το όραμα λείπει από το κράτος, λείπει η Δικαιοσύνη

ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ*

Σε μια εποχή που ολόκληρος ο κόσμος ενώνει τη φωνή του υπέρ των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, η πρόσφατη Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής για την Αναπηρία που πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο τον Απρίλιο του 2025 υπήρξε ένα παγκόσμιο κάλεσμα ελπίδας. Μια σύνοδος που αποτέλεσε σημείο αναφοράς για την προώθηση της συμπερίληψης, συγκεντρώνοντας κυβερνήσεις, διεθνείς οργανισμούς και την κοινωνία των πολιτών από περισσότερες από 160 χώρες, με στόχο την ανάληψη δεσμεύσεων για έναν κόσμο χωρίς αποκλεισμούς.

Και όμως… το δικό μας κράτος επέλεξε να απουσιάζει. Να λείπει από το τραπέζι των αποφάσεων, από την καρδιά των εξελίξεων, από το μέλλον των παιδιών μας. Την ώρα που στο Βερολίνο αναγνωριζόταν η εκπαίδευση ως θεμέλιος λίθος των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία, επισημαινόταν η ανάγκη για ολιστική αναμόρφωση των εκπαιδευτικών πολιτικών και υποδομών, τονιζόταν η συνεργασία κυβερνήσεων, κοινωνικών εταίρων, οργανώσεων και οικογενειών ως καθοριστικού παράγοντα για τη συμπερίληψη και προωθούνταν η αξιοποίηση της τεχνολογίας ώστε να καταργηθούν τα εμπόδια στη μάθηση, η χώρα μας δεν ήταν εκεί να στηρίξει τίποτα από τα παραπάνω.

Για ακόμη μία φορά, η απουσία αυτή δεν ήταν μόνο φυσική. Ήταν συμβολική. Ήταν η απουσία οράματος για μια συμπεριληπτική εκπαίδευση και κατ΄ επέκταση μια συμπεριληπτική κοινωνία. Την ώρα που στη Σύνοδο υιοθετήθηκε η Διακήρυξη Αμμάν-Βερολίνου, για τη δημιουργία ενός κόσμου όπου «κανείς δεν μένει πίσω», η χώρα μας επέλεξε να μείνει… πίσω. Πίσω από τις διεθνείς δεσμεύσεις, πίσω από τις ανθρωπιστικές αξίες, πίσω από το καθήκον να στηρίξουμε τους ανθρώπους μας.

Και εμείς; Ακόμη προσπαθούμε να πείσουμε ότι η εκπαίδευση είναι δικαίωμα όλων, όχι προνόμιο λίγων. Ένα σχολείο που δεν χωράει όλους δεν είναι σχολείο. Ακόμη παλεύουμε για σχολικές αίθουσες που να χωρούν τη διαφορετικότητα. Για στήριξη που να στηρίζεται, όχι να τυπώνεται στο χαρτί. Για μια πολιτεία που δεν θα γυρίζει την πλάτη. Για μια κοινωνία που δεν θα φοβάται το αυτονόητο, ότι η συμπερίληψη ωφελεί όλους.

Ενώ στη Σύνοδο συζητήθηκαν πρακτικές λύσεις για να δοθεί χώρος στη φωνή των νέων, για να οικοδομηθεί ένα εκπαιδευτικό σύστημα που αγκαλιάζει και ενδυναμώνει κάθε παιδί, η χώρα μας δεν ήταν εκεί για να ακούσει. Δεν ήταν εκεί για να μιλήσει. Δεν ήταν εκεί για να αλλάξει.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία είναι μια υπενθύμιση ότι η απουσία από τη δράση είναι συνενοχή στην αδικία. Η οποιαδήποτε αναβολή δικαιωμάτων είναι κατάργηση δικαιωμάτων. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η συμπερίληψη δεν είναι κόστος, αλλά μια επένδυση στη δημοκρατία. Φτάνει πια με τις κενές υποσχέσεις. Χρειαζόμαστε όραμα, χρειαζόμαστε πολιτική βούληση, χρειαζόμαστε κοινωνική δικαιοσύνη. Είναι καιρός να σταματήσουμε να μιλάμε για συμπερίληψη και να αρχίσουμε να τη ζούμε. Γιατί κάθε παιδί με αναπηρία δεν είναι «ειδική περίπτωση». Είναι ίσως η πιο ξεκάθαρη απόδειξη του πόσο ανθρώπινη είναι μια κοινωνία. Όχι άλλη σιωπή.

*Πρόεδρος Προοδευτικής Κίνησης Δασκάλων και Νηπιαγωγών