Κοινωνία
Τα 350 παιδιά διαλυμένων οικογενειών, οι στέγες και οι ανάδοχοι γονείς
12/03/2019 11:57
Και όμως όλα έχουν ένα κοινό. Κουβαλάνε πίσω τους μια τραγική προσωπική ιστορία, αυτή που οι αρμόδιες αρχές του κράτους έκριναν ότι τα συγκεκριμένα παιδιά ήταν επιβεβλημένο να απομακρυνθούν από την οικογενειακή τους εστία, ή ακόμη και η ίδια η ζωή τα έφερε έτσι, ώστε να μην έχουν κανένα στον κόσμο.
Αυτά είναι τα παιδιά, τα οποία βρίσκονται υπό τη σκέπη την Διευθύντριας των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, η πιο σωστά βρίσκονται υπό τη νομική της φροντίδα.
Παιδιά, τα οποία είτε διαμένουν σε ίδρυμα παιδικής προστασίας, ή έχουν τοποθετηθεί σε ανάδοχες οικογένειες και πλέον κάποιοι ξένοι, αλλά και τόσο οικείοι, καλούνται να απαλύνουν τις πληγές και τα τραύματα που κουβαλάνε και να υποκαταστήσουν εκείνα τα κενά που έχουν, της μάνας και του πατέρα. Έργο το οποίο όχι απλά είναι δύσκολο, αλλά δυστυχώς κάποτε καθίσταται και ακατόρθωτο.
Αυτά και άλλα πολλά ερωτήματα, θέσαμε στην αναπληρώτρια Διευθύντρια των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, Μαρία Κυρατζή.
Σ’ ό,τι αφορά στον αριθμό των παιδιών που βρίσκονται υπό τη νομική φροντίδα της Υπηρεσίας, η κ. Κυρατζή απάντησε ότι πρόκειται για 350 παιδιά.
Από αυτά, τα περίπου 200 παιδιά είναι τοποθετημένα σε ιδρύματα παιδικής προστασίας και άλλα περίπου 150 παιδιά σε εγκεκριμένες ανάδοχες οικογένειες.
Δώδεκα συνολικά στέγες λειτουργούν παγκύπρια, φιλοξενώντας παιδιά, ηλικίας από πέντε έως 18 ετών.
Είναι εδώ που προκύπτουν ερωτήματα τα οποία θέσαμε στους αρμόδιους, για το πώς μπορεί να εξαφανίζονται έστω και μεμονωμένα παιδιά που βρίσκονται στις στέγες αυτές, τι γίνεται όταν ενηλικιωθούν κ.τ.λ.
Πότε τα παιδιά πάνε σε στέγη
Βάσει νομοθεσίας, κάθε παιδί που για σοβαρούς λόγους μετακινείται από το οικογενειακό του περιβάλλον, για σκοπούς προστασίας/φροντίδας του τίθεται υπό τη φροντίδα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και τοποθετείται κατά προτεραιότητα, σε εγκεκριμένη ανάδοχη οικογένεια για βραχεία ή μακροπρόθεσμη φιλοξενία.
Αν η φιλοξενία σε ανάδοχη οικογένεια δεν είναι εφικτή, τότε τα παιδιά τοποθετούνται σε ιδρύματα παιδικής προστασίας, που λειτουργούν παγκύπρια.
Πότε ένα παιδί τίθεται υπό
Η κ. Κυρατζή εξηγεί ότι η μετακίνηση παιδιών από το οικογενειακό τους περιβάλλον αποτελεί το τελευταίο μέτρο που λαμβάνεται για τη διασφάλιση της προστασίας του παιδιού και είναι συνήθως προσωρινή, αφού στόχος παραμένει η πολύπλευρη στήριξη της φυσικής οικογένειας από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, αλλά και από τις διάφορες εμπλεκόμενες Υπηρεσίες, ώστε τα παιδιά να επιστρέψουν στις φυσικές τους οικογένειες, όταν αυτό κριθεί προς το συμφέρον τους.
Οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας συνεργάζονται με τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, διασυνδέοντας τα παιδιά με ειδικούς ψυχολόγους, για τη παροχή της απαραίτητης βοήθειας.
Παράλληλα, οι Λειτουργοί Κοινωνικών Υπηρεσιών παρέχουν συνεχή συμβουλευτική καθοδήγηση στα παιδιά και διαχειρίζονται όλα τα ζητήματα που αφορούν τα παιδιά σε συνεργασία με άλλες Υπηρεσίες (σχολείο, εκπαιδευτικούς ψυχολόγους κ.λπ), για τη καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση όλων των ζητημάτων που αφορούν τα παιδιά.
Ποιοι μπορούν να
Στο ερώτημα για το ποιοι μπορούν να καταστούν ανάδοχοι γονείς, η κ. Κυρατζή, αφού εξήγησε πως οι ανάδοχοι μπορεί να είναι άτομα, ζευγάρια με ή χωρίς δικά τους παιδιά, κατέστησε σαφές ότι απαραίτητα πρέπει να πληρούν τις συγκεκριμένες προϋποθέσεις που τίθενται ώστε να τύχουν έγκρισης.
Αυτά είναι τα βασικά κριτήρια
*Να είναι ενήλικα άτομα σε καλή φυσική, ψυχική και συναισθηματική κατάσταση.
*Να είναι σε θέση να αντιμετωπίζουν ποικίλες καταστάσεις, συμπεριφορές και συναισθήματα των ανάδοχων παιδιών.
*Να διαθέτουν υπομονή και δεξιότητες όσον αφορά το χειρισμό και τη φροντίδα παιδιών.
*Να προσφέρουν θετικές εμπειρίες ομαλής οικογενειακής ζωής.
*Να είναι ευέλικτοι και να διαθέτουν ψηλό επίπεδο κατανόησης, ανοχής και αποδοχής της φυσικής οικογένειας του παιδιού, στην οποία το παιδί πιθανόν να επιστρέψει σε κάποιο στάδιο.
*Να έχουν λευκό ποινικό μητρώο, το πιστοποιητικό, σύμφωνα με το άρθρο 22(6) του περί της Πρόληψης και Καταπολέμησης της Σεξουαλικής Κακοποίησης και Σεξουαλικής Εκμετάλλευσης Παιδιών και της Παιδικής Πορνογραφίας Νόμου Ν.91(Ι)/2014 και τις ιατρικές βεβαιώσεις ότι, δεν υποφέρουν από μολυσματικές ασθένειες.
Καμία έγκριση ανάδοχων στο… περίπου
Σε αυτό, η Αναπληρώτρια Διευθύντρια των Υπηρεσιών Κρατικής Ευημερίας ήταν κάθετη. Ότι, δηλαδή, οι διαδικασίες για να εγκριθούν οι ανάδοχοι γονείς δεν λαμβάνονται σε καμία περίπτωση τυχαία, δεν γίνονται χωρίς να ελεγχθούν επισταμένα οι υποψήφιοι και… όταν και εφόσον, δίχως να τύχουν εκπαίδευσης.
Όπως είπε, «η διαδικασία έγκρισης της καταλληλόλητας ανάδοχων γονιών, απαιτεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα και περιλαμβάνει συγκεκριμένα στάδια ενημέρωσης, προετοιμασίας και αξιολόγησης. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αυτής, οι υποψήφιοι ανάδοχοι γονείς βοηθούνται να διαμορφώσουν μια ενημερωμένη και ώριμη άποψη για την επιλογή τους να αναλάβουν ένα ανάδοχο παιδί και από την άλλη, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, αξιολογούν όλα τα δεδομένα για την καταλληλόλητα τους, με επίκεντρο τη διασφάλιση του συμφέροντος του προς αναδοχή παιδιού».
Υπενθύμισε ταυτόχρονα, ότι πρόσφατα το Υπουργείο Εργασίας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έχει εγκρίνει την παροχή κρατικής ενίσχυσης σε μη κυβερνητικούς οργανισμούς, μέσω του Σχεδίου Κρατικών Ενισχύσεων Ήσσονος Σημασίας, με στόχο τη βελτίωση του θεσμού της αναδοχής.
Οι στέγες, οι εξαφανίσεις
Ρωτήσαμε πόσες στέγες λειτουργούν στην Κύπρο, τους κανονισμούς που τις διέπουν, το καθημερινό πρόγραμμα, το κατά πόσον υπάρχουν περιοριστικά μέτρα για τα παιδιά που φιλοξενούνται στις παιδικές στέγες και για τις περιπτώσεις με τις συχνές εξαφανίσεις συγκεκριμένων εφήβων.
Σύμφωνα με τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας:
*Λειτουργούν 12 ιδρύματα παιδικής προστασίας παγκύπρια, στα οποία είναι τοποθετημένα παιδιά ηλικίας 5 -18 ετών.
*Τα ιδρύματα είναι ανοικτού τύπου και καταβάλλεται προσπάθεια αυτά να προσομοιάζουν, όσο το δυνατό περισσότερο, με ένα οικογενειακό περιβάλλον.
*Ως εκ τούτου, τα παιδιά που φιλοξενούνται στις Στέγες/ Ξενώνες, ακολουθούν καθημερινά πρόγραμμα δραστηριοτήτων και έχουν εξόδους ψυχαγωγίας, ανάλογα με την ηλικία και τον βαθμό ωριμότητας τους, με συμμαθητές και φίλους, τους οποίους οι Ιδρυματικοί Λειτουργοί γνωρίζουν.
*Τα παιδιά ακολουθούν το δικό τους πρόγραμμα στο σχολείο και σε εξωσχολικές δραστηριότητες, βάσει των αναγκών τους και των ενδιαφερόντων τους.
*Το πρόγραμμα εξόδων των παιδιών συμφωνείται με τους Ιδρυματικούς Λειτουργούς, οι οποίοι αναλαμβάνουν τις μετακινήσεις τους, είτε προβαίνουν στις απαραίτητες διευθετήσεις.
*Η συνοδεία ή μη των παιδιών αποφασίζεται, ανάλογα με την ηλικία, την ωριμότητα και τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε παιδιού, με επίκεντρο τη διασφάλιση της προστασίας του.
*Σε περίπτωση που κάποιο παιδί δεν επιστρέψει την αναμενόμενη ώρα και δεν εντοπίζεται, οι Υπηρεσίες μας συνεργάζονται με την Αστυνομία ενώ παράλληλα διερευνώνται και τυγχάνουν διαχείρισης τα αίτια και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά, μέσα από πολυθεματική συνεργασία με συναρμόδιες Υπηρεσίες και φορείς που έχουν αρμοδιότητα για τα παιδιά.
Ποιος φροντίζει τα παιδιά το βράδυ
Στα ιδρύματα παιδικής προστασίας εργάζονται καθημερινά με το σύστημα βάρδιας, ιδρυματικοί λειτουργοί, οι οποίοι έχουν ως αρμοδιότητα τη φροντίδα, την επίβλεψη των παιδιών και τη διαχείριση γενικά όλων των θεμάτων που αφορούν τα παιδιά, σε 24ωρη βάση.
Μετά την ενηλικίωση τι;
Και μετά έρχονται τα βασανιστικά ερωτήματα για αυτά τα παιδιά, τι γίνονται όταν και εφόσον ενηλικιωθούν, ποιος τα νοιάζεται και κατά πόσον υπάρχει κοινωνική στήριξη.
Η απάντηση ήταν σαφής. Η στήριξη των παιδιών συνεχίζεται και μετά την ενηλικίωση τους, περιλαμβανομένης της εφαρμογής του «Σχεδίου Οικονομικής Ενίσχυσης Πρώην Παιδιών Υπό τη Νομική Φροντίδα της Διευθύντριας Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας, μετά τα 18 τους χρόνια, για σκοπούς αποκατάστασης τους».
Σκοπός του Σχεδίου είναι η οικονομική βοήθεια πρώην παιδιών υπό φροντίδα που έχουν ενηλικιωθεί, παρέχοντάς τους ευκαιρίες για σπουδές, επαγγελματική κατάρτιση/εκπαίδευση και αγορά οικιακού/επαγγελματικού εξοπλισμού.
Η κ. Κυρατζή τόνισε πως η στήριξη γενικά των πρώην παιδιών υπό φροντίδα αποτελεί υψηλή προτεραιότητα και υποχρέωση του κράτους, με στόχο την ομαλή εξέλιξη του παιδιού και την υγιή ένταξη του στην ενήλικη ζωή και καταβάλλονται συνεχείς προσπάθειες για την παροχή αναβαθμισμένων υπηρεσιών προς όλα τα πρώην παιδιά υπό τη νομική φροντίδα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας.
Τα παιδιά χρήστες
Τι γίνεται, όμως, με τα παιδιά που είναι υπό την φροντίδα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και διαπιστώνεται ότι είναι χρήστες ναρκωτικών;
Σύμφωνα με την κ. Κυρατζή, «σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι ένα παιδί υπό φροντίδα, αντιμετωπίζει πρόβλημα χρήσης ουσιών, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, συνεργάζονται με τις συναρμόδιες Υπηρεσίες για την έγκαιρη και πολυθεματική αντιμετώπιση του προβλήματος, καταβάλλοντας κάθε δυνατή προσπάθεια να παρασχεθεί στο παιδί έγκαιρα η κατάλληλη θεραπεία και στήριξη».
Πρόσφατα, είπε, «οι Υπηρεσίες μας έχουν συνάψει Πρωτόκολλο συνεργασίας με τις Υπηρεσίες Ψυχικής Υγείας, το οποίο ρυθμίζει τη διαδικασία παραπομπής ανηλίκων/νεαρών που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με τις ουσίες εξάρτησης στα Θεραπευτικά Κέντρα των Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας «ΠΕΡΣΕΑΣ» και «ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ».
Παράλληλα, πρόσθεσε, αναμένεται η λειτουργία Κέντρου Εσωτερικής Νοσηλείας για ανήλικους που αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών, το οποίο χρηματοδοτείται εξ’ ολοκλήρου από την Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου (ΑΑΕΚ).
«Δύσκολο το έργο μας»
Ερωτηθείσα για τις επικρίσεις που δέχονται κατά καιρούς, η κ. Κυρατζή αναφέρθηκε στις αυξημένες ανάγκες των υπηρεσιών για την προστασία παιδιών και εφήβων, τονίζοντας ότι καταβάλλουν συνεχείς προσπάθειες για τη καλύτερη δυνατή διασφάλιση του συμφέροντος των παιδιών.
«Η διαχείριση της ευάλωτης ομάδας παιδιών υπό φροντίδα αποτελεί δύσκολο έργο για τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, εφόσον τα παιδιά αυτά έχουν τραυματικά βιώματα, συχνά δεν αποδέχονται όρια και παρουσιάζουν δυσκολίες στη συμπεριφορά τους», διαμήνυσε.
Είναι σημαντικό, τόνισε, να αναφερθεί ότι, παρά του ότι ένα παιδί που τίθεται υπό φροντίδα ουσιαστικά μπαίνει σε ένα σύστημα υπηρεσιών, ωστόσο η διαπροσωπική σχέση του με το Λειτουργό Κοινωνικών Υπηρεσιών είναι μια «σχέση ζωής» που συνοδεύει πολλές φορές τόσο το παιδί, όσο και το Λειτουργό.
Η επαφή των παιδιών
Το πρόγραμμα επικοινωνίας των παιδιών υπό φροντίδα με τους γονείς τους, καθορίζεται ξεχωριστά για κάθε παιδί. Σε κάποιες περιπτώσεις η επικοινωνία δυνατόν να καθορίζεται από δικαστικό διάταγμα.
Σύμφωνα με την κ. Κυρατζή, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας συνεχίζουν τη συνεργασία με τους γονείς στα πλαίσια πολύπλευρης στήριξης της οικογένειας, σε συνεργασία με όλες τις εμπλεκόμενες Υπηρεσίες, με στόχο τη πιθανή επανασύνδεση του παιδιού με την οικογένεια του, νοουμένου ότι αυτό εξυπηρετεί το συμφέρον του.
