37 χρόνια πίσω ο τουρισμός λόγω της πανδημίας

Για την ώρα, πάντως, ο τουρισμός μετρά σοβαρές απώλειες λόγω της πανδημίας, η οποία περιόρισε το 2020 τις αφίξεις τουριστών στα επίπεδα του 1983, γυρίζοντας τη βαριά βιομηχανία του τόπου 37 χρόνια πίσω.

Συγκεκριμένα, με βάση στοιχεία που συνέλεξε ο «Φ» από την Στατιστική Υπηρεσία και το Υφυπουργείο Τουρισμού, οι αφίξεις τουριστών το 2020 συγκρίνονται με αυτές της δεκαετίας του ’80 και, παρά τις περί αντιθέτου εντυπώσεις, είναι αισθητά περισσότερες από αυτές της δεκαετίας του ’70.

Με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, το πρώτο εντεκάμηνο του 2020 οι αφίξεις τουριστών περιορίστηκαν σε 621.927, σε σύγκριση με 3.866.447 την περίοδο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου του 2019, σημειώνοντας μείωση 83,9%. Η χρονιά αναμένεται να κλείσει κοντά στα πιο πάνω επίπεδα, αφού η κίνηση στα αεροδρόμια και τον Δεκέμβριο ήταν μειωμένη.

Βάσει των στοιχείων που εξασφάλισε ο «Φ», στο ίδιο περίπου επίπεδο έκλεισε και το 1983, όταν οι αφίξεις τουριστών έφτασαν τις 620.726, από 548.180 το 1982. Η βαριά βιομηχανία του τόπου, από το 1984 και μετά, κατέγραψε συνεχείς ανόδους στους αριθμούς που επισκέπτονταν το νησί, ξεπερνώντας το ένα εκατομμύριο για πρώτη φορά το 1988 και τα δύο εκατομμύρια το 1994. Έκτοτε, υπήρξαν κάποια σκαμπανεβάσματα, με τις αφίξεις όμως να κυμαίνονται ετησίως κοντά στα 2,5 εκατομμύρια. Η τουριστική βιομηχανία έδειξε, όμως, τις αντοχές και τη δυναμικότητά της στο διάστημα της κρίσης την τριετία 2011- 2013, όταν αποτέλεσε έναν από τους κύριους μοχλούς επανάκαμψης της οικονομίας και συνέχισε τα επόμενα να κινείται ανοδικά ξεπερνώντας το 2016 για πρώτη φορά το φράγμα των 3 εκατομμυρίων.

Πατατράκ λόγω πανδημίας

Από το 2016, οι αφίξεις τουριστών κατέγραφαν νέο ρεκόρ κάθε χρόνο, με αποτέλεσμα το 2019 να φτάσουν μια ανάσα από τα 4 εκατομμύρια και συγκεκριμένα στα 3.976.777. Το 2020 μπήκε μεν με το δεξί, ωστόσο, η συνέχεια λόγω της πανδημίας και των μέτρων που λήφθηκαν για αναχαίτισή της, συμπεριλαμβανομένου και του κλεισίματος των αεροδρομίων από τον Μάριο μέχρι και τις αρχές Ιουνίου, ήταν καταστροφική για τον τουρισμό και την οικονομία. Οι αφίξεις το 2020 περιορίζονται σε κάτω από τις 700 χιλ., καταγράφοντας αρνητικό ρεκόρ και μείωση κοντά στο 84%, ενώ ίδια μείωση αναμένεται και στα έσοδα από τον τουρισμό. Συγκεκριμένα, μέχρι και το πρώτο δεκάμηνο του 2020 που υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, τα έσοδα από τον τουρισμό καταγράφουν μείωση 85% αφού περιορίστηκαν στα 376 εκατ. σε σχέση με 2,53 δισ. την ίδια περίοδο του 2019.

Μικρότερη η μείωση το ‘74

Οι επιπτώσεις της πανδημίας στην οικονομία και τον τουρισμό με κανένα τρόπο δεν συγκρίνονται με αυτές που άφησε πίσω της η εισβολή του 1974, αλλά είναι άξιο αναφοράς ότι η μείωση που κατέγραψαν οι αφίξεις τότε ήταν μικρότερη σε σχέση με αυτήν που παρουσίασαν την περσινή χρονιά. Όπως προκύπτει από τα στοιχεία που εξασφαλίσαμε για τις αφίξεις περιηγητών στην Κύπρο τη δεκαετία 1970 – 1980, όπως είχαν συμπεριληφθεί στις ετήσιες εκθέσεις του ΚΟΤ εκείνης της περιόδου, οι αφίξεις τουριστών το 1974  -όταν χάθηκε και το μοναδικό αεροδρόμιο της χώρας τότε και σχεδόν στο σύνολό τους τα τουριστικά καταλύματα-  περιορίστηκαν σε 150.478 από 264.066 το 1973, καταγράφοντας μείωση της τάξης του 43%. Η μείωση ήταν ακόμα μεγαλύτερη το 1975 αγγίζοντας το 69%, αφού οι αφίξεις τουριστών στο νησί περιορίστηκαν στις 47.084 και στο χαμηλότερο σημείο στο οποίο βρέθηκαν ποτέ βάσει των στοιχείων που έχει στη διάθεση του το Υφυπουργείο Τουρισμού. Οι αφίξεις ανέκαμψαν το 1976 φτάνοντας τις 180.206 και καταγράφοντας αύξηση 280%, το 1978 ξεπέρασαν τις 200 χιλ. ενώ το 1980 έφτασαν τις 353.375.

Εμβόλιο και στις αφίξεις

Οι προοπτικές του τομέα για φέτος είναι πως η τουριστική κίνηση θα αυξηθεί, όχι όμως στα επίπεδα του 2019, αφού όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς εκτιμούν πως η ανάκαμψη στις αφίξεις θα είναι σταδιακή και θα πάρει κάποια χρόνια. Ωστόσο, η έναρξη των εμβολιασμών, αλλά πολύ περισσότερο οι αλλαγές που αποφασίστηκαν σχετικά πρόσφατα στην κατηγοριοποίηση των χωρών από τις οποίες θα δέχεται επισκέψεις η Κύπρος, δημιουργούν προσδοκίες για ενίσχυση των τουριστικών αφίξεων. Με τις αλλαγές αυτές, που τίθενται σε πλήρη ισχύ σε δύο μήνες, την 1η Μαρτίου, αίρεται η αβεβαιότητα που επικρατούσε πέρσι όσον αφορά πιθανές ακυρώσεις πτήσεων αναλόγως της επιδημιολογικής εικόνας κάθε χώρας, αλλά και το ενδεχόμενο οι επισκέπτες να υποχρεώνονται σε καραντίνα. Επιπρόσθετα, θα ανοίξει εκ νέου η ρωσική αγορά, η δεύτερη σε σημασία αγορά για τον κυπριακό τουρισμό, από την οποία το 2020 η Κύπρος δεν δέχθηκε σχεδόν καθόλου τουρίστες, αφού η Ρωσία από το άνοιγμα των αεροδρόμιων τον Ιούνιο έως και το τέλος του έτους δεν βρίσκονταν στον κατάλογο με τις χώρες από τις οποίες επιτρεπόταν η είσοδος προσώπων στην Κύπρο χωρίς όρους και περιορισμούς. Ως εκ τούτου, υπάρχει συγκρατημένη προσδοκία ότι θα υπάρξει βελτίωση όσον αφορά την πορεία των αφίξεων τουριστών, εξέλιξη που θα δώσει ανάσες στην οικονομία και στα ξενοδοχεία, πολλά εκ των οποίων ανέστειλαν τις εργασίες τους το 2019 και παρέμειναν κλειστά καθόλη τη διάρκεια της περσινής χρονιάς.

Σ. Περδίος: Δύσκολη αλλά καλύτερη η φετινή χρονιά

Μια πρώτη εκτίμηση για την πορεία των αφίξεων το 2021 αναμένεται να δώσει περί τα τέλη Ιανουαρίου ο υφυπουργός Τουρισμού Σάββας Περδίος, ο οποίος, πάντως, παραδέχεται πως και η φετινή χρονιά θα είναι δύσκολη για τον τουρισμό.

Μιλώντας στον «Φ», ο κ. Περδίος ανέφερε πως ουδείς αυτήν την στιγμή είναι σε θέση να προβεί σε πρόβλεψη για το 2021, αφού οι οργανωτές ταξιδίων δεν έχουν ετοιμάσει τα τελικά τους πλάνα για φέτος όσον αφορά τη χώρα μας. Σύμφωνα με τον υφυπουργό, το 2021 θα είναι μια καλύτερη χρονιά, λόγω και της ύπαρξης εμβολίου, αλλά θα είναι επίσης άλλη μια δύσκολη χρονιά. Παρά την αναμενόμενη βελτίωση, πρόσθεσε, «σίγουρα οι αριθμοί φέτος δεν θα έχουν σχέση με αυτούς του 2019. Θα μπούμε σε πορεία ανάκαμψης, η οποία όμως θα πάρει τουλάχιστον δύο – τρία χρόνια ή και τέσσερα για να επιστρέψουμε στις αποδόσεις που είχαμε πρόπερσι», συμπλήρωσε.

Ο υφυπουργός Τουρισμού ανέφερε, πάντως, πως όλοι οι οργανωτές ταξιδιών είδαν με θετικό φακό τις αλλαγές που πρόσφατα αποφασίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο στην κατηγοριοποίηση χωρών και πως θα ληφθούν υπόψη στον καταρτισμό των πλάνων τους για φέτος. «Οι αλλαγές που αποφασίστηκαν δίνουν πλέον την σταθερότητα που επιζητούσαν οι συνεργάτες μας στο εξωτερικό και εναρμονίζει τις πολιτικές μας με αυτές της ΕΕ», σημείωσε ο κ. Περδίος αναφέροντας πως πλέον οι συνεργάτες μας στο εξωτερικό μπορούν να προγραμματιστούν έγκαιρα χωρίς να ανησυχούν για ανατροπές.

Μ. Κουρούπη: Βελτίωση της συνδεσιμότητας

Οι συγκρατημένα αισιόδοξες προβλέψεις για τη νέα χρονιά, σε σχέση πάντα με τη δραματική εικόνα των αφίξεων το 2020, επιβεβαιώνονται και από τον μέχρι στιγμής σχεδιασμό των αεροπορικών εταιρειών για τη χώρα μας τους επόμενους μήνες. Σύμφωνα με τα όσα δήλωσε στον «Φ» η ανώτερη διευθύντρια Αεροπορικής Ανάπτυξης, Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας της Hermes Airports, Μαρία Κουρούπη, «αυτή τη στιγμή, φαίνεται από τον αρχικό προγραμματισμό των αεροπορικών εταιρειών ότι αναμένεται να υπάρξει μια ουσιαστική βελτίωση της συνδεσιμότητας το 2021 σε σχέση με το 2020». «Ευελπιστούμε ότι η επιδημιολογική κατάσταση στην Κύπρο και το εξωτερικό, αλλά και οι εμβολιασμοί τόσο στο εσωτερικό όσο και διεθνώς θα βοηθήσουν ώστε να υλοποιηθούν αυτοί οι σχεδιασμοί», πρόσθεσε η κ. Κουρούπη.

Χ. Λοϊζίδης: Σκηνικό αβεβαιότητας

Την εκτίμηση ότι και η φετινή χρονιά  θα είναι δύσκολη διατηρεί και ο πρόεδρος του ΠΑΣΥΞΕ Χάρης Λοϊζίδης, χαρακτηρίζοντας επίσης το 2020 μια δραματική χρονιά. «Η τουριστική βιομηχανία, που διαχρονικά λειτούργησε ως βασικός πυλώνας οικονομικής ανάπτυξης για την κυπριακή οικονομία, σήμερα μετρά βαθιές πληγές και τραύματα από την πανδημία, αφού η μείωση αφίξεων και εσόδων είναι δραματική», ανέφερε μιλώντας στον «Φ». «Δυστυχώς, λειτουργήσαμε με το χειρότερο σενάριο του μείον 85%. Σκηνικό αβεβαιότητας προδιαγράφεται και για το 2021, σε αυτό το χρονικό σημείο τουλάχιστον με τις εκτιμήσεις να κυμαίνονται γύρω στο μείον 40-50% σε σχέση με το 2019», πρόσθεσε, αναφέροντας, πάντως πως παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, ο ΠΑΣΥΞΕ θα συνεχίζει να εργάζεται ενώνοντας τις δυνάμεις του με όλους τους αρμόδιους φορείς για να επιτευχθεί ο στόχος της σταδιακής ανάκαμψης το 2021. «Προϋπόθεση επιτυχίας είναι να επιδειχθεί η απαιτούμενη ευελιξία από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, αποφεύγοντας λάθη και παραλείψεις του 2020. Οι εμβολιασμοί και τα αυξημένα τεστ είναι ένα εργαλείο που ευελπιστούμε να βοηθήσει για την σταδιακή επάνοδο στην κανονικότητα. Ο τουρισμός ήταν το όχημα πάνω στο οποίο διαχρονικά στηρίξαμε την ανάπτυξη της οικονομίας, και ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση του 2013. Θεωρούμε ότι ειδικά σε αυτήν τη συγκυρία, η στήριξη της τουριστικής βιομηχανίας είναι εκ των ων ουκ άνευ», κατέληξε.

Β. Σταματάρης: Έτοιμοι για επανεκκίνηση

Την εκτίμηση ότι η ανάκαμψη του τουρισμού θα επιτευχθεί γρηγορότερα εάν υπάρξει καθαρή γραμμή και γρήγορες δράσεις, εξέφρασε στον «Φ» και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ταξιδιωτικών Πρακτόρων Κύπρου, Βασίλης Σταματάρης. Στις δηλώσεις του, πάντως, στάθηκε και στο περσινό χαώδες, όπως είπε, σκηνικό που χαρακτήρισε τη βιομηχανία και στη συμβολή των μελών του ACTA για αντιμετώπιση της κατάστασης. «Ο σύνδεσμος μας, ACTA, ήταν ο πρώτος που κάλεσε δημοσιογραφική διάσκεψη, για να προειδοποιήσουμε για τον ορατό κίνδυνο και τις συνέπειες της πανδημίας. Στη συνέχεια, παρακολουθούσαμε σαν απλοί θεατές. Τα μέλη μας έχουν πληγεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. Η προσπάθεια όλων μας ήταν να κρατήσουμε τις επιχειρήσεις μας ζωντανές. Παράλληλα, διατηρούσαμε ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας με τους διοργανωτές ταξιδίων και τις αεροπορικές εταιρείες. Στηρίξαμε από τη πρώτη στιγμή το ταξιδιωτικό κοινό, μετά τη σωρεία ακυρώσεων πτήσεων και πακέτων. Ήταν πολύ δύσκολο για μας. Είχε δημιουργηθεί ένα χάος, καθώς οι αεροπορικές εταιρείες και τα ξενοδοχεία, δεν ανταποκρίθηκαν άμεσα στις μαζικές ακυρώσεις. Τα μέλη μας ανέλαβαν το μεγαλύτερο φορτίο να εξυπηρετήσουν τους ταξιδιώτες», είπε. Για τη νέα χρονιά, ανέφερε ο κ. Σταματάρης, διαφαίνεται ότι υπάρχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και μεγαλύτερη διασπορά και από νέες αγορές, συστήνοντας την ίδια ώρα συγκράτηση και μεγαλύτερη πειθαρχία στα μέτρα που θα βοηθήσουν και την επανεκκίνηση των ταξιδιών, από και προς την Κύπρο. «Πρέπει να προστατέψουμε τις οικογένειες μας, τους υπαλλήλους μας. Έτσι θα μπορούμε στη συνέχεια, να προστατέψουμε και τους φιλοξενούμενούς μας που θα επισκεφτούν το όμορφό μας νησί», εξήγησε. «Η νέα χρονιά θα μας βρει έτοιμους για την επανεκκίνηση της βιομηχανίας του τουρισμού. Έχουμε καταλάβει πως τα πράγματα δεν θα είναι όπως παλιά. Αυτό που έχει μεγάλη σημασία, είναι να στηριχθούν τα μέλη μας σαν επιχειρήσεις. Οι ζημιές ήταν τεράστιες και θα πρέπει να παραμείνουν βιώσιμες οι επιχειρήσεις. Ο ρόλος της διακίνησης του τουρισμού, τόσο στον εισερχόμενο όσο και στον εξερχόμενο, βρίσκεται στα χέρια των μελών μας», σύμφωνα με τον κ. Σταματάρη.

Α. Βαβλίτης: Ανάγκη κινήτρων

Βέβαιος πως το 2021 θα υπάρξει ανάκαμψη του τουρισμού εμφανίζεται και ο πρόεδρος του ΣΤΕΚ, Άκης Βαβλίτης. «Το 2021 έχει ανατείλει με μια μεγάλη ελπίδα για την ανθρωπότητα. Το εμβόλιο, όπως λένε οι ειδικοί, κατά του COVID-19 θα σημάνει και την αρχή του τέλους της πανδημίας. Η τουριστική χρονιά του 2021 αναμένεται να είναι μεν πολύ καλύτερη από το 2020, αλλά δεν θα πρέπει να θεωρείται ως μια μεταβατική περίοδος μέχρι να επανέλθουμε στα προ-κορωνοϊού επίπεδα, που στον ΣΤΕΚ εκτιμούμε ότι αυτό θα συμβεί το 2022/2023. Για να υπάρξει όσον το δυνατό ομαλότερη επανεκκίνηση του τουρισμού μας, μεταξύ άλλων, θα πρέπει να υιοθετηθεί μια ενιαία ευρωπαϊκή κατηγοριοποίηση των χωρών όσον αφορά τα ταξίδια, και να δοθούν επιπρόσθετα κίνητρα προς τους οργανωτές ταξιδιών και τις αεροπορικές εταιρείες. Επιπρόσθετα, να επεκταθεί η περίοδος αναστολής των δόσεων προς τις τράπεζες, ως επίσης και η παράταση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στον τομέα της εστίασης και διαμονής. Βαρόμετρο επίσης, θα είναι και σε ποια κατάσταση θα βρίσκονται οι οικονομίες των χωρών προέλευσης του τουρισμού μας»,