Δώδεκα χρόνια κι ακόμα μετρούμε. Για τις κάμερες της Τροχαίας ο λόγος που κατάντησαν ανέκδοτο για το πότε επιτέλους θα έρθουν. Από επίσημα χείλη ανακοινώθηκε η άφιξή τους δεκάδες φορές, ωστόσο μέχρι σήμερα δεν εφαρμόστηκε το σύστημα, ενώ όσες φορές προκηρύχθηκαν οι προσφορές ακυρώθηκαν λόγω λαθών.
Φανταστείτε ένα κράτος να δηλώνει από τα πιο επίσημα χείλη ότι λήφθηκαν αποφάσεις για την έλευση του συστήματος φωτοεπισήμανσης, αλλά αυτό να μην έρχεται ποτέ. Κάτι τέτοιο αποτελεί κλασικό παράδειγμα πώς κυβερνούν οι τεχνοκράτες και πώς οι υπουργοί αναλώνονται μόνο σε δηλώσεις. Αυτό μπορεί να είναι και τριτοκοσμικό, δηλαδή να δηλώνουν υπουργοί, ο ένας μετά τον άλλο, ότι λήφθηκαν αποφάσεις για έλευση των καμερών, αλλά να σκοντάφτει στους χειρισμούς τεχνοκρατών που για δικούς τους λόγους κωλυσιεργούν ή δεν θέλουν απλά να εφαρμοστεί ένα σύστημα που αποδεδειγμένα σώζει ζωές.
Από το 2007 που καταγγέλθηκε το πρώτο και μοναδικό σύστημα που εφαρμόστηκε, παρά τις προσπάθειες μέχρι σήμερα, καταφέραμε να κρεμάσουμε μόνο δυο κάμερες σ’ ένα δρόμο κι αυτές όχι στο πλαίσιο του ευρύτερου συστήματος. Έκτοτε το κράτος αναγκάστηκε να πληρώσει σχεδόν 5 εκατομμύρια ευρώ ως αποζημίωση στον πρώτο ανάδοχο για την καταγγελία του συμβολαίου του, ενώ θα πληρώσει πολλαπλάσια για να εγκαταστήσει –όποτε το πράξει αυτό– ένα νέο σύστημα.
Με τους υπολογισμούς των αρμόδιων υπηρεσιών, το νέο σύστημα θα κοστίσει γύρω στα 35 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το κόστος του πρώτου που ακυρώθηκε το συμβόλαιο ήταν πολύ χαμηλότερο και δεν έφτανε τα 20 εκατομμύρια. Για την έλευση του έργου έγιναν συσκέψεις επί συσκέψεων, αναλώθηκε μεγάλη συζήτηση για τον τρόπο χρηματοδότησης του έργου και όταν όλα αυτά λύθηκαν, είμαστε ακόμα στο στάδιο της μελέτης και των συζητήσεων των όρων των προσφορών.
Να υπενθυμίσουμε ότι το προηγούμενο σύστημα εφαρμόστηκε πιλοτικά το 2007 για εννέα μήνες. Και ενώ όλα προχωρούσαν ομαλά και καταγραφόταν μείωση των σοβαρών και θανατηφόρων δυστυχημάτων, αποφασίστηκε από την τότε υπουργό Συγκοινωνιών και Έργων, Μαρία Μαλαχτού, επί διακυβέρνησης Τάσσου Παπαδόπουλου, η καταγγελία του συμβολαίου. Υπήρξαν κάποια τεχνικά προβλήματα, ο ανάδοχος είχε εισηγηθεί να φέρει νέο σύστημα, οι αρμόδιες υπηρεσίες επέμεναν στο παλαιό και έτσι επήλθε ρήξη. Έκτοτε ακολούθησε ένας μαραθώνιος προσπαθειών για να έρθει ένα νέο σύστημα φωτοεπισήμανσης χωρίς μέχρι σήμερα να επιτευχθεί αυτό, παρόλες τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν. Φαίνεται ότι οι τεχνοκράτες των διαφόρων εμπλεκομένων υπηρεσιών είχαν περισσότερη δύναμη από αυτήν των εκάστοτε κυβερνώντων.
Να σημειώσουμε ότι σε τρεις περιπτώσεις είχαν αρχίσει διαδικασίες για προκήρυξη των προσφορών, ωστόσο αυτές ακυρώθηκαν, επειδή είτε οι όροι δεν ήταν σαφείς και θα έμπαιναν σε περιπέτειες με προσφυγές είτε γιατί άλλαζαν οι απόψεις για τον τρόπο χρηματοδότησης του έργου.
Ειδικά για αυτό το ζήτημα αναλώθηκαν πάνω από τρία χρόνια ώστε να ληφθεί απόφαση στο υπουργείο Οικονομικών όπως το έργο χρηματοδοτηθεί από ιδιώτη και το κράτος να πληρώνει ένα ποσό τον χρόνο, αλλά να θεωρηθεί ως κρατικό έργο, δηλαδή να μη γίνει με τη μέθοδο της σύμπραξης ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.
Όπως δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Δικαιοσύνης Ιωνάς Νικολάου, οι προσπάθειες για έλευση των καμερών εντάθηκαν τα τελευταία τριάμισι χρόνια οπόταν και κρίθηκε ότι καθυστέρησε το έργο και έπρεπε να έρθει χθες.
Ενδεικτικό του γεγονότος ότι τα λόγια δεν ταίριαζαν με τις πράξεις είναι πως οι υπουργοί Συγκοινωνιών και μετέπειτα Μεταφορών, από τον Ευθύμιο Φρουρέντζο και μετά, έκαναν κατά καιρούς διάφορες τοποθετήσεις για τον χρόνο έλευσης των καμερών. Μάλιστα ο τέως υπουργός Συγκοινωνιών, Μάριος Δημητριάδης, είχε δηλώσει περί το τέλος του 2016 ότι αρχές του 2017 θα προκηρυσσόταν ο διαγωνισμός για την εγκατάσταση και λειτουργία του συστήματος φωτοεπισήμανσης για τροχαίες παραβάσεις με εκτιμώμενο κόστος τα 35 εκατομμύρια ευρώ. Μάλιστα ο τότε υπουργός προέβαινε και σε εκτίμηση για τα έσοδα με ορίζοντα πενταετίας που θα έφταναν τα 53 εκατομμύρια ευρώ.
Ο κ. Δημητριάδης απαντούσε σε ερώτηση του βουλευτή του Κινήματος των Οικολόγων Χαράλαμπου Θεοπέμπτου τονίζοντας ότι η εκτίμηση του κόστους περιλάμβανε την αρχική προμήθεια και εγκατάσταση του αναγκαίου εξοπλισμού, τη λειτουργία και συντήρηση του συστήματος και την επίδοση εξωδίκων στους παραβάτες. Σύμφωνα με τον Μάριο Δημητριάδη, πρόκειται για την πιο σημαντική μεταρρύθμιση στον τομέα της οδικής ασφάλειας η οποία μπορεί να φέρει ουσιαστικά αποτελέσματα στη μείωση των δυστυχημάτων.
Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και οι τοποθετήσεις του τότε διευθυντή του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών Λούη Τιμοθέου που δήλωνε τον Φεβράρη του 2017 ότι περί τα τέλη Οκτωβρίου αναμενόταν να επιστρέψουν οι κάμερες στους δρόμους. Σε δηλώσεις του στην κρατική τηλεόραση, είχε πει ότι οι προσφορές αναμενόταν ν’ ανοίξουν μέσα στον Απρίλιο του ’17 και θα διαρκούσαν δύο μήνες. Μάλιστα έκανε πρόβλεψη ότι περί τα μέσα του καλοκαιριού θα υπογράφονταν τα συμβόλαια, ενώ οι πρώτες κάμερες θα κρεμάζονταν στους δρόμους περί τον Οκτώβριο. Έκτοτε πέρασαν δυο χρόνια και κάμερες δεν είδαμε.
Τον Γενάρη του 2017 ο τότε γενικός διευθυντής του υπουργείου Δικαιοσύνης, Ανδρέας Μυλωνάς, είχε δηλώσει πως αυτό που απομένει να γίνει εντός των προσεχών ημερών, πριν από την προκήρυξη των προσφορών δηλαδή, είναι η μια τελική σύσκεψη για την ολοκλήρωση των λεπτομερειών του διαγωνισμού. Θα γίνει επίσης, πρόσθεσε, ενημέρωση του Υπουργικού Συμβουλίου ότι το υπουργείο Δικαιοσύνης σε συνεργασία με το υπουργείο Μεταφορών προχωρούν με την υλοποίηση του έργου. Η έγκριση από το Υπουργικό Συμβούλιο προϋπάρχει. Έκτοτε έγιναν δεκάδες συσκέψεις, ωστόσο η προσφορά ακόμη δεν προκηρύχθηκε.
Πληρώσαμε κι αποζημίωση
Και δεν έφταναν όλα αυτά πληρώσαμε κι από πάνω πέντε εκατομμύρια ευρώ για το σύστημα που εγκαταστάθηκε και λειτούργησε το 2007 σε πιλοτική βάση. Μετά από συμβιβασμό μεταξύ του ανάδοχου και της Νομικής Υπηρεσίας αποφασίστηκε να καταβληθούν σχεδόν πέντε εκατομμύρια ως αποζημίωση για την καταγγελία του συμβολαίου. Η συμφωνία επιτεύχθηκε πρόσφατα και επισημοποιήθηκε στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας όπου είχε κινηθεί αγωγή από την εταιρεία που ανέλαβε το έργο.
Αν υπολογιστεί και η διαφορά από την αγορά του νέου συστήματος που εκτοξεύτηκε στο διπλάσιο αυτά τα 12 χρόνια καθυστέρησης, τότε τα εκατομμύρια ζημιάς του κράτους είναι πολλά.
Διαγωνισμός για 90 κάμερες
Ο ιδιώτης που θα κερδίσει την προσφορά για τις κάμερες θα έχει ευθύνη να διαθέσει όλο τον εξοπλισμό. Δηλαδή τις κάμερες και το κέντρο ελέγχου (και το προσωπικό) απ’ όπου θα γίνεται η διεκπεραίωση των τροχαίων παραβάσεων που καταγράφηκαν από το σύστημα. Το πρόστιμο θα αποστέλλεται στους παρανομούντες από τη διαχειρίστρια εταιρεία.
Το συνολικό κόστος από τα 35 εκατ. ευρώ που υπολογιζόταν το 2017, το 2019 ανήλθε στα 45 εκατ. ευρώ, εκτοξεύτηκε δηλαδή άλλα δέκα εκατ. σε δύο χρόνια. Το υπουργείο Δικαιοσύνης θα έχει υπό την κυριότητά του το συμβόλαιο με την ιδιωτική εταιρεία, με τον ιδιώτη να πληρώνεται γύρω στα 5 εκατ. ευρώ ετησίως από τον προϋπολογισμό μέχρι να εξοφληθεί το σύστημα που θα εγκατασταθεί.
Ο διαγωνισμός θα προνοεί την τοποθέτηση 90 σταθερών καμερών και 20 κινητών. Οι σταθερές θα τοποθετηθούν ως επί το πλείστον εντός των πόλεων σε κύριες συμβολές, ενώ μικρός αριθμός θα τοποθετηθεί εκτός πόλεων σε μελανά σημεία που έχουν ήδη προεπιλεγεί. Πέρα από τα φώτα τροχαίας, κάμερες θα τοποθετηθούν και σε μελανά σημεία του οδικού δικτύου. Θα καταγράφουν παραβίαση του κόκκινου στα φανάρια, όπως επίσης παραβίαση του ορίου ταχύτητας. Κατά την επεξεργασία ωστόσο των παραβάσεων ενδεχομένως να υπάρχουν και αυτόδηλες παραβάσεις, όπως η χρήση κινητού ή παράλειψη χρήσης ζώνης, παραβάσεις οι οποίες θα αυξάνουν τόσο το πρόστιμο όσο και τους βαθμούς ποινής.
Σε χώρες όπου τοποθετήθηκαν κάμερες φωτοεπισήμανσης, όπως η Γαλλία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο, έγινε κατορθωτό σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα να μειωθούν τα δυστυχήματα και να αλλάξει η νοοτροπία των οδηγών. Στη Γαλλία μέσα σε τρία χρόνια τα δυστυχήματα μειώθηκαν κατά 35%.
Αποφάσεις για επίσπευση
Για την πιο σύντομη έλευση του έργου έχουν ληφθεί δύο αποφάσεις από το Υπουργικό Συμβούλιο για παράκαμψη των διαδικασιών.
Συγκεκριμένα, πρόσφατα μετά από ενέργειες της υπουργού Μεταφορών και του υπουργού Δικαιοσύνης, αποφασίστηκε να παρακαμφθούν οι μελέτες για τη βιωσιμότητα του έργου, κάτι που μεταφράζεται σε έξι μήνες επίσπευσή του. Για όλες τις αλλαγές που αποφασίστηκαν δόθηκε η έγκριση του Προέδρου της Δημοκρατίας, ο οποίος συμμερίζεται την άποψη ότι οι κάμερες θα μειώσουν το τροχαίο πρόβλημα.
Επίσης, αποφασίστηκε η παράκαμψη των διαδικασιών για οικονομική βιωσιμότητα του έργου, αφού θεωρείται αυτονόητο ότι είναι ίσως το μοναδικό έργο που θα είναι βιώσιμο.
Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς το σύστημα φωτοεπισήμανσης θα περιληφθεί ως δημόσιο έργο αφού εγκαταλείπεται η απόφαση για να γίνει με τη μέθοδο του ΒΟΤ, δηλαδή της σύμπραξης του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα. Σύμφωνα με τις αποφάσεις που λήφθηκαν ύστερα από συνεννόηση και με τη σύμφωνο γνώμη του Γενικού Ελεγκτή, υπάρχει στον προϋπολογισμό του 2019 του υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης επιπρόσθετο κονδύλι που θ’ αφορά τις κάμερες, ως επιπρόσθετο έργο. Κι αυτό, ενώ ο ιδιώτης επενδυτής θα χρηματοδοτήσει το έργο και θα χειρίζεται το σύστημα, θα επιδίδει τις κλήσεις και θα εισπράττει τα πρόστιμα, ωστόσο τα ποσά που θα προέρχονται από τους παραβάτες θα καταλήγουν στο δημόσιο ταμείο.
54% μείωση στις οδικές συγκρούσεις
Η αναγκαιότητα για την έλευση των καμερών θεωρείται εκ των ων ουκ άνευ. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του Αρχηγού της Αστυνομίας Ζαχαρία Χρυσοστόμου τον Οκτώβριο του 2018, ο οποίος αναφερόμενος στις κάμερες τροχαίας, επεσήμανε ότι θα διαδραματίσουν σημαίνοντα ρόλο οι 90 σταθερές και 20 κινητές συσκευές φωτοεπισήμανσης, για τις οποίες εξέφρασε την ελπίδα ότι θα εγκατασταθούν και θα τεθούν σε λειτουργία το 2019.
Όπως είπε ο κ. Χρυσοστόμου, οι πρώτες συσκευές φωτοεπισήμανσης, που εφαρμόστηκαν για 11 μήνες το 2007, σε καθορισμένα σημεία, είχαν επιφέρει, κατά τον χρόνο λειτουργίας τους, αισθητή μείωση στις οδικές συγκρούσεις, σε ποσοστό που άγγιζε το 54%. Πρόσθεσε δε ότι πρόκειται για ένα εργαλείο για το οποίο, σύμφωνα με το College of Policing του Ηνωμένου Βασιλείου, 51 έρευνες κατέδειξαν ότι όπου εγκαταστάθηκε υπήρξαν κατά μέσο όρο 21% λιγότερες οδικές συγκρούσεις.
Ο Αρχηγός της Αστυνομίας είπε ακόμη ότι φέτος (2018) έχασαν τη ζωή τους μέχρι σήμερα 42 άνθρωποι, γεγονός που οδήγησε στην απόφαση για ακόμη πιο έντονες προληπτικές και κατασταλτικές προσπάθειες στα θέματα οδικής ασφάλειας.
Τέλος, ανέφερε ότι η διεθνής επιστημονική έρευνα έχει καταδείξει ότι η πλειονότητα των οδικών συγκρούσεων θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί, αφού δεν πρόκειται για τυχαία γεγονότα, αλλά είναι το αποτέλεσμα ανθρώπινης αμέλειας ή ανεύθυνης συμπεριφοράς.
Νέος χρονικός ορίζοντας το 2020
Πρόσφατα ο υπουργός Δικαιοσύνης, Ιωνάς Νικολάου, τόλμησε και προέβη σε εκτίμηση για το πότε θα έρθουν οι πρώτες κάμερες. Σε δηλώσεις του έθεσε ως χρονικό ορίζοντα για άφιξη των καμερών τις αρχές του 2020 αντί το τέλος του 2019, ωστόσο είναι ακόμα άγνωστο πότε θα προκηρυχθούν οι προσφορές. Ο κ. Νικολάου ανέφερε επίσης πως έγινε προσπάθεια να επιλεχθεί ένα σύστημα που εφαρμόζουν πολλές σύγχρονες χώρες, ενώ επιλέχθηκε και στρατηγικός συνεργάτης ο οποίος θα είναι υπεύθυνος για την εγκατάσταση αλλά και διαχείριση του συστήματος, υπό την επίβλεψη των κρατικών Αρχών. Το υπουργείο, τόνισε, είναι σε επικοινωνία με τη Νομική Υπηρεσία και τις προσεχείς εβδομάδες αναμένεται να ολοκληρωθεί ο νομοτεχνικός έλεγχος.
26/03/2019 10:38
