Τσουνάμι καταγγελιών σεξουαλικής βίας

Άνοιξε τον ασκό του Αιόλου η εξομολόγηση της χρυσής ιστιοπλόου, Σοφίας Μπεκατώρου, ότι βιάστηκε από παράγοντα της ομοσπονδίας της, επιφέροντας ένα τσουνάμι καταγγελιών και αποκαλύψεων περιστατικών σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης.

Αρκετές αθλήτριες στην Κύπρο πέφτουν θύματα περιστατικών σεξουαλικής βίας. Υπάρχει περίπτωση προπονητή, που υποχρέωνε αθλήτριά του να πλαγιάσει μαζί του. Τη μαρτυρία της από προσωπικές εξομολογήσεις καταθέτει στον «Φ» η Μαρία Παπαευσταθίου, μέλος της ομάδας εμπειρογνωμόνων για τη σεξουαλική βία στον αθλητισμό του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Μετά από αθλήτριες που ακολούθησαν το παράδειγμα της και μίλησαν για τη σεξουαλική βία που τις στιγμάτισε, ακολουθούν αποκαλύψεις και από άλλους κλάδους και επαγγέλματα. Ανάμεσα τους, η τραγουδίστρια Δέσποινα Ολυμπίου η οποία μίλησε για δύο περιστατικά, η δημοσιογράφος Ιωάννα Ηλιάδη και φοιτήτριες από διαφορετικά τμήματα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Την ίδια στιγμή, φαίνεται ότι βυθίζεται η Ελληνική Ομοσπονδία Ιστιοπλοΐας, αφού ο αρμόδιος Υφυπουργός ανακοίνωσε την αναστολή παντός τύπου χρηματοδότησης και εξονυχιστικούς ελέγχους.

Ειδικότερα, η τραγουδίστρια Δέσποινα Ολυμπίου αποκάλυψε σε τηλεοπτική εκπομπή ότι δέχθηκε δύο σεξουαλικές παρενοχλήσεις. «…Όταν ήμουν 14 και 19 ετών. Θεωρώ βάσει εμπειρίας ότι αυτά τα άτομα λειτουργούν από μια θέση ισχύος και είτε υπόσχονται είτε δοκιμάζουν, γνωρίζοντας πως το κορίτσι ή το αγόρι δεν θα έχει το θάρρος να μιλήσει και αν τυχόν μιλήσει, θα πουν ότι έγινε μια παρεξήγηση. Δυστυχώς, αυτά τα άτομα έχουν οικογένεια, παιδάκια. Πολλές φορές σκέφτηκα πώς να μιλήσω. Σκέφτηκα τα παιδιά αυτών των ατόμων και τι τραύμα θα έχουν αν φανερωθεί ποιος είναι ο πατέρας τους», εξομολογήθηκε.

Σημείωσε, παράλληλα, ότι οι θύτες ήταν μεγαλύτερης ηλικίας «και από τον χώρο μου. Πολλές φορές σου λέει το παραμύθι, για παράδειγμα αν είναι συνθέτης: “πρέπει να σε νιώσω”, “πρέπει να αφεθείς”, “πρέπει να με εμπιστευτείς”». Η Δέσποινα Ολυμπίου σημείωσε ότι στην πρώτη περίπτωση, ως 14χρονη, έφυγε τρέχοντας και το είπε στη μητέρα της. Στη δεύτερη περίπτωση, τον θύτη τον συνάντησε μετά από χρόνια και μάλιστα, της έκανε πρόταση συνεργασίας, την οποία αρνήθηκε.

Τη δική της τραυματική εμπειρία γύρω από τη σεξουαλική βία και μάλιστα εν ώρα καθήκοντος, περιγράφει επίσης η δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη», Ιωάννα Ηλιάδη. Με ανάρτησή της στο Facebook, καταγγέλλει ότι τον Αύγουστο του 1994 είχε δεχθεί σεξουαλική επίθεση από τον τότε υφυπουργό Άμυνας, μέσα στο γραφείο του. «…όταν τέλος πάντων ολοκληρώθηκε η συνομιλία και ήταν η ώρα να φύγω, σηκώνεται και μου λέει ωραίο φόρεμα φοράς και πάει να το ξεκουμπώσει. Σαστισμένη πετάγομαι επάνω και απομακρύνομαι. Κι αρχίζει να με κυνηγάει γύρω από ένα τραπέζι συσκέψεων που υπήρχε για να με φιλήσει. Εγώ να ουρλιάζω ότι δεν θέλω να με φιλήσει κανένας και να τρέχω γύρω – γύρω από το τραπέζι. Και να με κυνηγάει και να λέει ένα φιλάκι. Πρέπει να έκανε δύο τρεις φορές το γύρο του τραπεζιού, εγώ μπροστά κι αυτός ξοπίσω να θέλει ντε και καλά να με φιλήσει. Μέχρι που φθάνω στην πόρτα και πάει κι αυτός και πλέον πρέπει να είχα πάθει παράκρουση γιατί άρχισε να λέει εντάξει μόνο μη φωνάζεις».

Παράλληλα, συνεχίζεται ο σάλος καταγγελιών από φοιτήτριες του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης, για δύο διαφορετικά τμήματα του ιδρύματος. Σύμφωνα με την εισαγγελική παραγγελία, στο επίκεντρο βρίσκονται καταγγελίες για έναν καθηγητή στη Φιλοσοφική και έναν στο Γεωλογικό. Η πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρηματιών Γυναικών Ελλάδος (ΣΕΓΕ), Λίνα Σαλταμπάση, επιβεβαιώνει τις καταγγελίες, σημειώνοντας ότι «υπάρχουν εδώ και 30 χρόνια, πάνω 100 καταγγέλλουσες».

Φύλο και φτερό η Ελληνική Ομοσπονδία Ιστιοπλοΐας

Σφίγγει ο κλοιός γύρω από την Ελληνική Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία μετά τις καταγγελίες της Σοφίας Μπεκατώρου, του Νίκου Κακλαμανάκη και άλλων αθλητών. Ειδικότερα, αναστέλλεται κάθε είδους χρηματοδότηση, διενεργούνται έλεγχοι από Εθνική Αρχή Διαφάνειας και κοιτούν το Πόθεν Έσχες των μελών του διοικητικού συμβουλίου της Ομοσπονδίας.

Με απόφαση του υφυπουργού Αθλητισμού, Λευτέρη Αυγενάκη, αναστέλλεται οποιαδήποτε είδους χρηματοδότηση προς την Ελληνική Ιστιοπλοϊκή Ομοσπονδία έως ότου ολοκληρωθεί το πρώτο στάδιο ερευνών των αρμοδίων οργάνων της Δικαιοσύνης, του αθλητισμού και άλλων υπηρεσιών σχετικά με τις καταγγελίες της Σοφίας Μπεκατώρου, του Νίκου Κακλαμανάκη και άλλων Ολυμπιονικών και πρωταθλητών για μορφές βίας κάθε είδους και φαινόμενα κατάχρησης εξουσίας.

Επιπλέον, ξεκινά άμεσα ο έλεγχος από την Εθνική Αρχή Διαφάνειας για τη νομιμότητα των συστημάτων και διαδικασιών διακυβέρνησης και οικονομικής λειτουργίας, με στόχο τον εντοπισμό τυχόν φαινομένων διαφθοράς, αδιαφανών διαδικασιών, κακοδιοίκησης,

Επίτροπος Νομοθεσίας: Δεν παραγράφεται το έγκλημα 

Δεν παραγράφεται το ποινικό αδίκημα, σημείωσε στον «Φ» η Επίτροπος Νομοθεσίας και πρόεδρος της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων στην Εργασία και Εκπαίδευση, Λουίζα Ζαννέτου. «Δηλαδή ακόμη και αν έγινε ένας βιασμός πριν από 20 χρόνια, μπορεί το θύμα να υποβάλλει την καταγγελία του. Αυτό διότι μπορεί να μη βρήκαν το θάρρος να μιλήσουν, κάτι που τα δικαστήρια αναγνωρίζουν. Αντιμετωπίζονται με την ίδια σοβαρότητα και αυστηρότητα, ακόμη και μετά από χρόνια». Σημείωσε ακόμη ότι αποδεικτικά στοιχεία είναι οι μαρτυρίες των εμπλεκόμενων ή και τρίτων προσώπων. Επιπλέον, ανέφερε ότι υπάρχει νομοθεσία για τη σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση στην εργασία.

Προπονητής υποχρέωνε αθλήτρια να πλαγιάσει μαζί του

«Κατά καιρούς έχω δεχτεί τηλεφωνήματα, όπου φίλες και γνωστές από το χώρο του αθλητισμού μου έχουν εκμυστηρευτεί δικές τους εμπειρίες σεξουαλικής βίας. Είναι πολλές. Μου είπαν ακόμη και για περίπτωση που προπονητής υποχρέωσε αθλήτρια να πλαγιάσει μαζί του. Ωστόσο, υπάρχουν ταμπού και ο φόβος ότι δεν θα γίνουν πιστευτές. Γνωρίζω περιπτώσεις όπου έγιναν καταγγελίες σε ομοσπονδίες, όμως αποκρύπτονται τα περιστατικά», τονίζει στον «Φ» η Μαρία Παπαευσταθίου, ερευνήτρια – μέλος της ομάδας ευρωπαϊκών εμπειρογνωμόνων για τη σεξουαλική βία στον αθλητισμό του Συμβούλιου της Ευρώπης, με διδακτορικό πτυχίο στον τομέα της προστασίας και ευημερίας στο χώρο του αθλητισμού. Όπως διαπιστώνει, στην Κύπρο είναι πολλά τα βήματα που πρέπει να γίνουν για την αντιμετώπιση του φαινομένου, ενώ διαπιστώνει έλλειψη ανθρωπίνου δυναμικού και θεσμική αδυναμία ως προς την παρέμβαση στις ομοσπονδίες.

«Η σεξουαλική βία στον αθλητισμό σχετίζεται με νοοτροπίες και αντιλήψεις που έχουν καθιερωθεί στο πέρασμα των χρόνων. Έχει να κάνει με τη συμπεριφορά που καλούνται να επιδεικνύουν οι αθλητές, με τις σχέσεις των εμπλεκόμενων, με την αντιμετώπιση του φύλου». Επί παραδείγματι, εξηγεί, ο προπονητής ή προπονήτρια αποκτούν πατρική και μητρική φιγούρα για τους αθλητές. Αναπτύσσονται σχέσεις εμπιστοσύνης. «Ο αθλητής αισθάνεται σχεδόν ιδιοκτησία του προπονητή του. Οτιδήποτε λέει ο προπονητής, οι αθλητές πρέπει χωρίς κριτική να το υιοθετήσουν και να το ακολουθήσουν. Υπάρχει επικέντρωση στο σώμα, σωματική επικοινωνία και άγγιγμα. Παράλληλα, στερεότητα φύλου. Ακόμη, λόγω και του τρόπου που λειτουργούν οι ομοσπονδίες, βλέπουμε ότι συγκεντρώνονται εξουσίες σε συγκεκριμένα πρόσωπα, τα οποία εμπλέκονται και με τη χρηματοδότηση ή και το ντόπινγκ».

Η κακοποίηση στον αθλητισμό, εξηγεί η κ. Παπαευσταθίου, αφορά κορίτσια, αγόρια, γυναίκες και άνδρες όλων των ηλικιών. «Μπορεί να οδηγήσει στο λεγόμενο drop out, δηλαδή στην εγκατάλειψη του αθλητισμού. Τους φέρνει αντιμέτωπους με πληθώρα ψυχολογικών ή και συναισθηματικών ζητημάτων. Με διατροφικές διαταραχές, με τάση τελειομανίας». Παρά το γεγονός ότι το ζήτημα της προστασίας και ευημερίας στον αθλητισμό απασχολεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εντούτοις «στην Κύπρο βρίσκεται ακόμη σε βρεφικό στάδιο».

Σημειώνει ότι «υπάρχει έλλειψη ως προς το ανθρώπινο δυναμικό που θα έρθει να στηρίξει τις ομοσπονδίες», προσθέτοντας ότι έχει συσταθεί Επιτροπή Ισότητες των Φύλων στον Αθλητισμό, στην οποία είναι μέλος, με σκοπό να προωθήσει κάποιες δράσεις προστασίας. «Από το 2019 έχει προχωρήσει η δημιουργία οδηγού για την ευημερία στον αθλητισμό με έμφαση στους νεαρούς αθλητές. Το θέμα είναι πώς θα εφαρμοστεί αυτός ο οδηγός. Ο ΚΟΑ ως η ανώτερη αθλητική Αρχή της Κύπρου καλείται να κατευθύνει τις ομοσπονδίες για τους τρόπους διαχείρισης της σεξουαλικής βίας μέσω του οδηγού. Θεωρώ ότι βάσει της νομοθεσίας που διέπει τον ΚΟΑ και λόγω της αυτονόμησης που χαρακτηρίζει τις ομοσπονδίες, δεν μπορεί να τις υποχρεώσει να εφαρμόσουν τα μέτρα».

Εισήγηση της κ. Παπαευσταθίου είναι να δημιουργηθεί ένας ανεξάρτητος φορέας εντός του ΚΟΑ, με σκοπό να στηρίξει τις ομοσπονδίες να εφαρμόσουν τον οδηγό και να εκπαιδεύσει προπονητές και παράγοντες. «Οι αθλητικοί φορείς πρέπει να υλοποιήσουν άμεσα προληπτικά μετρά, ιδίως αν λάβουμε και δεδομένο ότι αυτή τη στιγμή συμμετέχουν στον εξωσχολικό αθλητισμό γύρω στα 16.800 παιδιά».