Οδηγία Σεβέζο – Πως 5000 Λαρνακείς βρίσκονται εκτεθειμένοι σε κίνδυνο

Η μετακίνηση των χώρων αποθήκευσης πετρελαιοειδών και υγραερίου, είναι πάγιο αίτημα των σκαλιωτών τα τελευταία 25 χρόνια. Πρόκειται για ένα από τα βασικά αιτήματα των δημοτών αλλά και κύρια επιδίωξη πολλών δημοτικών συμβουλίων και δημάρχων.

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια αρκετές Κινήσεις της πόλης αλλά και ατομικές πρωτοβουλίες διοργανώνουν ημερίδες ενημέρωσης περί του θέματος αλλά και διαδηλώσεις υπέρ της άμεσης μετακίνησης των δεξαμενών.

Πρόσφατα μάλιστα το Υπ. Εσωτερικών έδωσε ακόμα δύο χρόνια παράταση, μέχρι την 1η Μαρτίου 2018 για τις ιδιωτικές εταιρείες υγρών καυσίμων και μέχρι την 1η Μαρτίου 2019 για τις ιδιωτικές εταιρείες υγραερίου, για να παραμείνουν στη Λάρνακα μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες μετακίνησης στο Βασιλικό.

Αυτό που πολλοί ίσως δεν γνωρίζουν, είναι πως πρόκειται για μια “ωρολογιακή βόμβα” που σε περίπτωση ατυχήματος,  οι συνέπειες θα είναι τρομακτικές.

Οι εγκαταστάσεις των δεξαμενών εμπίπτουν μέσα στην οδηγία Seveso. Μια Ευρωπαϊκή οδηγία για την αντιμετώπιση των κινδύνων που προκύπτουν από μεγάλα ατυχήματα σχετιζόμενα με επικίνδυνες ουσίες.

Τι είναι όμως ακριβώς η οδηγία Seveso;

Τον Ιούλη του 1976 η πόλη Σεβέζο, γίνεται το επίκεντρο μιας πρωτοφανούς τραγωδίας. Στην πόλη βρισκόταν το υπερσύγχρονο εργοστάσιο ICMESA, το οποίο παρήγαγε χημικά προϊόντα. Στις 10 Ιούλη 1976, εξαιτίας μιας ελαττωματικής βαλβίδας ασφαλείας, προκλήθηκε μεγάλη διαρροή στην ατμόσφαιρα του δηλητηριώδους αερίου διοξίνη.

Από το ατύχημα πολλά πολλά ζωά πέθαναν φυτά καταστράηκαν, και γύρω στα 35 άτομα – ανάμεσα τους πολλά παιδιά – παρουσιάζουν συμπτώματα γαστρεντερίτιδας και μεταφέρονται επειγόντως στα νοσοκομεία.

Οι κάτοικοι της περιοχής διατάσσονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους χωρίς να πάρουν τίποτα μαζί τους. Οι αρχές, με μεγάλη καθυστέρηση προχωρούν στη θανάτωση όλων των ζώων σε μια περιοχή περίπου 700 στρεμμάτων.

Στο μεταξύ τα υγειονομικά συνεργεία στους ελέγχους που πραγματοποιούν διαπιστώνουν ότι οι τρεις στους τέσσερις κατοίκους έχουν προσβληθεί από σοβαρές δερματικές νόσους, οι οποίες στην πλειοψηφία τους εξελίσσονται σε καρκινοπάθειες. Μπροστά στο ενδεχόμενο τερατογενέσεων, το υπουργείο Υγείας προτείνει την άμβλωση για τις εγκύους όταν το έμβρυο είναι μικρότερο των τριών μηνών. Στη συνέχεια καταστρέφεται όλη η βλάστηση της περιοχής.

Με αφορμή αυτό το ατύχημα, δημιουργείται ο προβληματισμός στην ΕΟΚ για λήψη προληπτικών μέτρων εκτός για τη προστασία του προσωπικού εντός των εγκαταστάσεων, και για τη προστασία του κοινού από ενδεχόμενα ατυχήματα.

Από τις συνολικά 13 ζώνες Seveso oi 9 βρισκονται στο δρόμο Δεκέλειας – Λάρνακας

Έτσι δημιουργείται η οδηγία Seveso I, με αρχικό στόχο τη μείωση πιθανοτήτων ατυχήματος και τη μείωση των επιπτώσεων από πιθανά ατυχήματα. Η οδηγία στη πάροδο του χρόνου μετεξελίχθηκε στην οδηγία Seveso II. Με βάση την οδηγία καθορίζονται οι μονάδες Seveso που χωρίζονται σε κατώτατης και ανώτερης βαθμίδας που είναι και η πιο επικίνδυνες. Στη Κύπρο υπάρχουν συνολικά αυτή τη στιγμή 13 μονάδες Seveso  οποίες βρίσκονται όλες στην επαρχία Λάρνακας, και οι εννέα βρίσκονται στη περιοχή του δρόμου Δεκέλειας-Λάρνακας!

Η Seveso ΙΙ υποχρεώνει τον διαχειριστή της κάθε εγκατάστασης που εμπίπτει μέσα στις ζώνες Seveso να εκπονήσει ειδική έκθεση ασφάλειας από ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων που να καταδεικνύει την επικινδυνότητα της εγκατάστασης. Η έκθεση εντοπίζει την επικινδυνότητα και περιγράφει τρόπους αντιμετώπισης περιστατικών, αλλά επίσης καταγράφει το χειρότερο πιθανό σενάριο μαζί με χάρτη με τους τρεις κύκλους επικινδυνότητας.

Αυτός ο χάρτης και οι κύκλοι επικινδυνότητας είναι που δείχνουν τις τρομακτικές επιπτώσεις που θα έχει η περιοχή σε μία περίπτωση ατυχήματος χειρότερου πιθανού σεναρίου, σε οποιαδήποτε από τις εννέα μονάδες Σεβέσο.

Όπως μπορείτε να δείτε στο παρακάτω χάρτη ορισμένοι από τους κύκλους εκτείνονται μέχρι και μισό χιλιόμετρο στην ενδοχώρα επηρεάζοντας μεγάλο μέρος των κατοίκων της περιοχής.

Τρομαχτικές οι συνέπειες του ενος “worst case scenario”

Κάθε ένας από τους τρεις δακτυλίους θα έχει διαφορετικές επιπτώσεις για όσους βρεθούν μέσα σε αυτούς σε περίπτωση ατυχήματος. Αλλά αυτό που προκαλεί τρόμο είναι οι επιπτώσεις που θα έχουν όσοι βρεθούν στον μικρό κύκλο. Αυτόν δηλαδή που θα είναι πιο κοντά στο σημείο του ατυχήματος.

Τα στοιχεία που καταδεικνύονται στην έκθεση είναι τρομακτικά. Το 50% των ανθρώπων που θα βρίσκονται στην Ζώνη 1 κινδυνεύουν να χάσουν τη ζωή τους από το τοξικό νέφος ενώ το 50% θα υποστεί εγκαύματα γ’ βαθμού. Αυτό ισοδυναμεί σύμφωνα με τη Πολιτική Άμυνα σε περίπου 3 000 άτομα…

Παράλληλα τα κτίρια που βρίσκονται στην Ζ1 κινδυνεύουν με ολοκληρωτική καταστροφή λόγω του ωστικού κύματος, ενώ πολύ σοβαρές θα είναι και οι επιπτώσεις του πληθυσμού που βρίσκεται στις μεγαλύτερες ζώνες Ζ2, Ζ3.

Επιπρόσθετα λόγω της χωροταξίας των εγκαταστάσεων της περιοχής ένα πιθανό ατύχημα σε μία από τις εννέα εγκαταστάσεις μπορεί να προκαλέσει το λεγόμενο “Domino effect”. Την αλυσιδωτή αντίδραση ουσιαστικά και των υπόλοιπων μονάδων λόγω ενδεχόμενης έκρηξης και της θερμικής ακτινοβολίας.

Μέσα στις ζώνες όπως μπορείτε να δείτε και στον παραπάνω χάρτη, λειτουργούν συνολικά εννέα σχολικές μονάδες και δύο μεγάλες υπεραγορές.

Παράλληλα λειτουργεί ιδιωτικό πανεπιστήμιο ενώ είναι υπό ανέγερση μεγάλη ξενοδοχειακή μονάδα με δυνατότητες φιλοξενίας εκατοντάδων ατόμων.

Άρα εύλογα δημιουργούνται ερωτήματα που αφορούν την έγκριση ανέγερσης τέτοιου είδους έργων στις συγκεκριμένες ζώνες από τους αρμόδιους φορείς, καθώς ισχύουν περιορισμοί ανέγερσης υποστατικών σε ζώνες Seveso.

Η εκπόνηση σχεδίων, το κίτρινο κουτί η ελλιπής πληροφόρηση και…ο Θεός βοηθός

Με βάση την έκθεση ασφαλείας οι διαχειριστές των μονάδων υποχρεούνται να εκπονήσουν σχέδια αντιμετώπισης ατυχημάτων, ένα εσωτερικό το οποίο αφορά την άμεση αντιμετώπιση περιστατικού μέσα στην εγκατάσταση και ένα εξωτερικό σχέδιο το οποίο άφορα την αντιμετώπιση του περιστατικού από τον κρατικό μηχανισμό όταν αυτό απειλεί πλέον το κοινό.

Με βάση την οδηγία Seveso II οι διαχειριστής των εγκαταστάσεων πρέπει να ενημερώνει συνεχώς τον πολίτη που διαβεί ή πρόκειται να κατοικήσει εντός της ζώνης Seveso για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει και τους τρόπους διαχείρισης σε περίπτωση ατυχήματος και να προβαίνει σε δημόσια διαβούλευση με τις αρμόδιες αρχές και τους πολίτες.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Περιφερειακή Διοίκηση Πολιτικής Άμυνας Λάρνακας σε συνεργασία με τις εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών, μοίρασε πριν τέσσερα χρόνια το περιβόητο κίτρινο κουτί σε 1000 κατοικίες που είναι οι άμεσα επηρεαζόμενες σε περίπτωση ατυχήματος. Το κίτρινο κουτί περιέχει κουτί πρώτων βοηθειών, φακό- ραδιόφωνο, μονωτική ταινία και ενημερωτικό φυλλάδιο.

Ωστόσο αυτή δεν ήταν παρά μόνο μία μεμονωμένη εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού και πλέον η μόνη πληροφόρηση που υπάρχει -υποχρεωτικά- για ενημέρωση του κοινού, είναι το ενημερωτικό φυλλάδιο που μπορεί κάποιος να το βρει..στο ίντερνετ

Οπόταν όσοι κατοίκησαν στην περιοχή τα τελευταία τέσσερα χρόνια ή όσοι δεν έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο, δεν έχουν ενημέρωση!

Υπάρχει ετοιμότητα αντιμετώπισης αλλά….

Σε επικοινωνία μας με τον Περιφερειάρχη Λάρνακας της Πολιτικής Άμυνας, κ. Χρυσηλιο Χρυσηλίου πληροφορηθήκαμε ότι υπάρχει άριστη συνεργασία μεταξύ των εγκαταστάσεων και των κρατικών φορέων αντιμετώπισης κρίσεων και εξήρε την ετοιμότητα του προσωπικού των μονάδων πετρελαιοειδών και υγραερίου αναφέροντας μας ότι πραγματοποιούν ασκήσεις ετοιμότητας ανά τακτά χρονικά διαστήματα.

Ωστόσο παρόλα τα μέτρα πρόληψης και αντιμετώπισης ατυχήματος, ο κίνδυνος είναι εδώ και ό μόνος τρόπος αντιμετώπισης του κινδύνου είναι η απομάκρυνση των εγκαταστάσεων μακριά από οικιστικές περιοχές.

Εξάλλου όσα μέτρα και να λάβουν οι διαχειριστές των εγκαταστάσεων και οι κρατικές υπηρεσίες ο κίνδυνος δεν θα εξαφανιστεί όσο παραμένουν μέσα σε γειτονιές δεξαμενές αποθήκευσης εκρηκτικών υλών καθώς δεν πρέπει να παραβλέπουμε τους εξωγενείς παράγοντες που πιθανόν να προκαλέσουν αλυσιδωτές και απρόβλεπτες συνέπειες, όπως και έγινε το 2011 με τη τραγική έκρηξη στη Ναυτική Βάση Ευάγγελος Φλωράκης στο Μαρί, που αν και οι στρατιωτικές μονάδες δεν εμπίπτουν σε ζώνες Σεβέζο, είχε ως αποτέλεσμα να επηρεαστεί η μονάδα της ΑΗΚ στο Βασιλικό η οποία ανήκει στις 13 ανώτατες βαθμίδες υψηλού κινδύνου με αποτέλεσμα να ενεργοποιηθεί τότε “επεισόδιο Σεβέσο”.

Οπόταν, η άμεση απομάκρυνση των εγκαταστάσεων φύλαξης πετρελαιοειδών και υγραερίου μακριά από οικιστικές περιοχές κρίνεται εκτός από αναγκαία, και επιτακτική.

Τάσος Αναστάση
*φωτογραφίες από LarnacaRights